همه شیعیان و محبین امیر المومنین – علیه السلام – می دانند که این ایام روزهایی است که وجود مقدس حضرت محمد مصطفی – صلی الله علیه و اله وسلم – به دستور خدای متعال ولایت امیر المومنین – علیه السلام – را به جمعیت بالغ بر صد هزار نفری حجاج در حجه الوداع معرفی فرمودند .

ولایتی که در حدیث قدسی خدای متعال می فرماید : ولایت علی ابن ابیطالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی . ولایت علی ابن ابی طالب – علیه السلام – دژ محکم من است هر کس داخل شود در این دژ ، ایمن است از عذاب من .

البته لازم به ذکر است که این معرفی فقط در کنار برکه غدیر انجام نشد . پیامبر اکرم – صلی الله علیه و اله و سلم – از همان اولین روز دعوتشان در یوم العشیره این معرفی را نسبت به امیر المومنین – علیه السلام – داشتند . ایشان همواره همان طور که دین را تبلیغ کردند و به مردم رساندند در کنار آن وجود مقدس امیر المومنین را هم به عنوان ولی مردم معرفی کردند .

در حجه الوداع یعنی در آخرین سال و آخرین روزهای حیات پیامبر دستور ابلاغ ولایت امیر المومنین از طرف خدای متعال به ایشان داده شد .یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک فان لم تفعل فما بلغت رسالته .

ای رسول ما، آن چه را که از سوی پروردگارت بر تو نازل شده است ،ابلاغ کن که اگر چنین نکنی رسالت او را به انجام نرسانده ای .

پیامبر در میان جمعیت هزاران نفری امیر المومنین را کنار خود قرار دادند . خطبه ای که ساعت ها طول کشید ایراد فرمودند . خطبه ای که حاوی همه تعلیمات ساحت مقدس ، پیامبر در طی 23 سال دعوتشان بود بعد فرمودند : ای مردم قرآن را تدبر کنید و آیات آن را بفهمید و در محکمات آن نظر کنید و به دنبال متشابه آن نروید . به خدا قسم باطن آن را برای شما بیان نمی کند و تفسیرش را برایتان روشن نمی کند مگر این شخصی که من دست او را می گیرم و بالا می برم و بازوی او را می گیرم و با دو دستم او را بلند می کنم و به شما می فهمانم که " هر کس من صاحب اختیار اویم این علی صاحب اختیار اوست . " و او علی ابن ابی طالب برادر و جانشین من است . ولایت او از جانب خدای عز و جل است که بر من نازل کرده است . ای مردم علی و پاکان از فرزندانم از نسل او ثقل اصغرند و قرآن ثقل اکبر است . هر یک از این دو از دیگری خبر می دهد و با آن موافق است ، آن ها از هم جدا نمی شوند تا بر حوض بر من وارد شوند . بدانید که آن ها امین های خدا بین مردم و حاکمان او در زمین هستند .

این سخنان پیامبر تفسیر همان حدیث ثقلین است که بارها فرمودند : انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی . من دو چیز گران بها بین شما باقی می گذارم کتاب خدا و عترتم را .

همواره پیامبر در کنار معرفی قرآن و دین خدای متعال ، اهل بیت و مخصوصا ساحت مقدس امیر المومنین را به عنوان ولی مردم معرفی کردند .

در روز غدیر پیامبر – صلی الله علیه و اله وسلم – فرمودند همگی این سخنان را تکرار کنید " ما فرمان تو را از جانب خدا که در مورد امیر المومنین و امامان از فرزندانش به ما رساندی اطاعت می کنیم و به آن راضی هستیم و با قلب و جان و زبان و دستمان با تو بر این مدعا بیعت می کنیم . ....

به این وسیله پیامبر بیعت زبانی و شفاهی از مسلمانان گرفت . بعد از آن مدت سه روز همه حاضران در مراسم حج آمدند و با امیر المومنین بیعت کردند و دست دادند . و به این ترتیب دین خدای متعال کامل شد . الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا.

دین خدای متعال و نعمت او با قبول ولایت امیر المومنین کامل می شود و خدای متعال از این دین راضی است و به قدری اهمیت دارد که خود خدای متعال می فرماید : ولایت علی ابن ابیطالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی .

اما این ولایت به چه معناست ؟ در قرآن کریم این سیر ولایت بدین گونه معرفی می شود ، آیه 55سوره مائده :

«انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون» منحصرا ولی شما خداست و رسول خدا و کسانی که ایمان آورده اند . کسانی که نماز را اقامه می کنند و زکات را می پردازند در حالی که در رکوع هستند . ولایت از ریشه ولی به معنای در کنار چیزی قرار گرفتن است . این امر گاهی جنبه سر پرستی دارد مثل ولی الشئی یعنی سر پرستی چیزی را به عهده گرفتن .

این سرپرستی و صاحب اختیاری در رابطه با خدای متعال در آیه الکرسی وضوح دارد : الله ولی الذین امنوا یخرجهم من الظلمات الی النور . خدا ولی مومنان است آنان را از ظلمت ها به سوی نور خارج می سازد .

آیه 6 سوره احزاب هم این ولایت را در مورد رسول خدا معرفی می کند : النبی اولی بالمومنین من انفسهم . پیامبر به مومنین از خود آن ها اولی و سزاوارتر است . و ولی بعدی الذین امنوا هستند. شان نزول این آیه چنین است که فقیری نزد حضرت علی – علیه السلام – در حالی که به نماز ایستاده بودند آمد و چیزی از ایشان خواست . حضرت در حال رکوع انگشتری خود را به وی دادند. این آیه بر پیامبر نازل شد . حضرت با همراهان خود به مسجد رفتند فقیر را دیدند که از مسجد بیرون می آید از او سوال کردند که آیا کسی چیزی به تو بخشید ؟ فقیر پاسخ داد : هیچ کس جز این مرد (او به علی – علیه السلام – اشاره کرد) که در حال رکوع انگشتری خود را به من بخشید . گفته می شود این انگشتر مربوط به حضرت سلیمان بود.

این سیر ولایت در خطبه غدیر رسول اکرم – صلی الله علیه و آله وسلم – نیز طرح شده است : من کنت مولاه فهذا علی مولاه .

پیامبر – صلی الله علیه و اله وسلم – حجت را بر مردم تمام کرد . حال این ما هستیم که با قبول ولایت امیر المومنین – علیه السلام – به دژ محکم و استوار الهی وارد می شویم و خود را ایمن از عذاب خدای متعال می کنیم .

امام رضا – علیه السلام – می فرماید : (عوالم ج15/3 ص 224)

مثل المومنین فی قبولهم ولاء امیر المومنین – علیه السلام – فی یوم غدیر خم کمثل الملائکه فی سجودهم لادم و مثل من ابی ولایه امیر المومنین – علیه السلام – یوم الغدیر مثل ابلیس . مثل مومنین در قبول ولایت امیر المومنین – علیه السلام – در روز غدیر خم مثل ملایکه در سجودشان مقابل حضرت آدم است و مثل کسانی که در روز غدیر از ولایت امیر المومنین سر باز زدند مثل شیطان است .

البته شیاطین در طول تاریخ وجود دارند . فقط هفتاد روز از غدیر گذشته بود که شیاطین از قبول ولایت امیر المومنین سر باز زدند و همین امیر المومنین را ریسمان بر گردن برای بیعت با ملعونی مثل ابوبکر که هیچی از دین نمی دانست به زور به مسجد بردند .

حضرت زهرا – سلام الله علیها – این مدافع بزرگ ولایت به این کسانی که از ولایت امیر المومنین و قبول آن سر باز زده بودند می فرمود :( عوالم ج11 ص 595 ح 58 )

گویا شما نمی دانید پیامبر در روز غدیر خم چه فرمود . به خدا قسم در آن روز عقد ولایت را برای علی – علیه السلام – محکم کرد تا امید شما را از طمع در آن قطع کند . ولی شما واسط و رابط بین خود و پیامبرتان را قطع کردید . خداوند بین ما و شما در دنیا و آخرت قضاوت می کند . اما در آخر سخن دعا می کنیم ، دعایی که البته قبول ولایت الهیه را شامل می شود .